ŻOŁNIERZOM WYKLĘTYM

 

Ludwik Bittner

Generał brygady. Od 1914 do 1917 pełnił służbę w Legionach Polskich, a po odzyskaniu przez Polskę niepodległości całkowicie poświęcił się służbie wojskowej. W sierpniu 1920 Ludwik Bi_ ner objął dowództwo 34 Pułku Piechoty w Białej Podlaskiej i sprawował je do czerwca 1930, kiedy to został dowódcą piechoty dywizyjnej 5 Dywizji Piechoty we Lwowie. W listopadzie 1938 r. mianowany został pomocnikiem dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza, a 31 sierpnia 1939 r. zastępcą dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza. Walczył z Armią Czerwoną pod Szackiem i Wytycznem, a 1 października 1939 r., po rozwiązaniu Grupy KOP, wszedł do kierownictwa konspiracyjnej organizacji „Tajny KOP”. Był komendantem Okręgu AK Lublin. W lipcu 1944 r. objął dowództwo odtwarzanej na terenie Inspektoratu AK „Radzyń” – 9 Podlaskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej. Kwaterował wówczas w Białej Podlaskiej. Aresztowany 14 sierpnia 1944 r., trafi ł do łagru w Griazowcu. Powrócił do kraju 4 listopada 1947 r. Zmarł w Warszawie 24 stycznia 1960 r.

Stefan Wyrzykowski ps. „Zenon”

Osławiony major Oddziału Partyzanckiego 34 Pułku Piechoty 9 Podlaskiej Dywizji Piechoty AK. Stefan Wyrzykowski dorastał i spędził młodość na południowym Podlasiu. W chwili rozpoczęcia II wojny światowej miał 23 lata. Mimo młodego wieku był jednym z pierwszych organizatorów ruchów konspiracyjnych w naszym regionie. W listopadzie 1939 roku został komendantem obwodu Siedlce  i Biała Podlaska. W latach 1940-1942 tworzył na Podlasiu struktury polskiego ruchu oporu, organizując grupy sabotażowo – dywersyjne. Od listopada 1943 roku dowodził oddziałem osłaniającym radiostację R-31 Komendy Głównej AK, która zapewniała łączność z rządem polskim na uchodźstwie w Londynie. 20 maja 1944 roku oddział „Zenona” w okolicach Sarnak uczestniczył w akcji osłonowej wydobycia z rozlewiska Bugu niewybuchu niemieckiej rakiety V2, tajnego projektu Wehrmachtu. Akcja polegała na organizowaniu akcji zaczepnych w lasach Mierzwickich, 10 km od miejsca wydobycia rakiety – w celu odwrócenia uwagi Niemców. Ostatnie bitwy oddziału „Zenona” z wojskami niemieckimi, to zwycięskie walki o wyzwolenie Białej Podlaskiej i Międzyrzeca Podlaskiego. Był jednym z organizatorów podziemia przeciwko komunistom. Pełnił funkcję komendanta Zrzeszenia WiN Biała Podlaska do lutego 1946 r. W 1952 roku został aresztowany i skazany na 12 lat więzienia. Zmarł 4 lutego 1985 roku w Siedlcach. Stefan Wyrzykowski był odznaczony Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari, Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem Armii Krajowej, Krzyżem Walecznych oraz innymi odznaczeniami. W czerwcu 2005 roku w Leśnej Podlaskiej lokalnemu Zespołowi Placówek Oświatowych zostało nadane imię „Żołnierzy majora Zenona”.

Marian Czyżewski

Ur. 17 lutego 1923 r. w Burwinie gm. Dubów (obecnie gm. Łomazy). W 1941 roku wstąpił do Armii Krajowej. Pod pseudonimem „Modrzew”, jako strzelec, uczestniczył w akcjach w rejonie lasów międzyrzeckich. W 1946 roku Marian Czyżewski przystąpił do operującego na południowym Podlasiu oddziału WiN i pozostał w nim pod pseudonimem „Kret”. 24 grudnia 1947 r. został aresztowany – podczas Wigilii – i poddany ciężkiemu śledztwu. Oskarżony o posiadanie broni i rabunki został przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Lublinie 13 lutego 1948 r. skazany na karę śmierci. Wyrok przez rozstrzelanie wykonano 5 marca 1948 r. na terenie więzienia w Siedlcach. Jego los po aresztowaniu pozostawał nieznany do czasu odtajnienia i przekazania akt sądowych do IPN. Miejsce pochówku nieznane jest do dziś.

Aleksander Wereszko, ps. „Roch”, „Rosomak”

Oficer rezerwy Wojska Polskiego, porucznik AK. We wrześniu 1939 r. walczył jako dowódca plutonu ckm w ramach Grupy Operacyjnej „Wyszków” nad Narwią, Bugiem i Liwcem. Po powrocie z frontu do domu został aresztowany przez Niemców i wywieziony do Siedlec, skąd udało mu się uciec na początku stycznia 1940 r. W marcu 1940 r. powrócił w rodzinne strony i włączył się w działalność konspiracyjną ZWZ. Od kwietnia 1941 r. do grudnia 1943 r. był komendantem rejonu II Obwodu ZWZ- -AK Biała Podlaska, a następnie służył w oddziale partyzanckim mjr „Zenona”. 15 września 1944 roku został aresztowany przez UB i osadzony w więzieniu przy ul. Prostej w Białej Podlaskiej, skąd 8 października odbiła go grupa żołnierzy AK. W marcu 1945 r. został wyznaczony na zastępcę komendanta Obwodu Radzyń Podlaski. 27 sierpnia 1946 r. został ponownie aresztowany przez UB. Został skazany na 5 lat pozbawienia wolności. Zmarł w 1999 roku. Patronat nad akcją patriotycznego graffiti objął Senator RP Grzegorz Bierecki. Bezpośrednio po uroczystości, w restauracji Hacjenda (ul. Przechodnia) odbędzie się pokaz filmu „Żołnierze Wyklęci” oraz spotkanie z dr Mariuszem Bechtą, historykiem IPN, poświęcone konspiracji niepodległościowej w powiecie bialskim po 1944 r. Będzie można również kupić Komiks o Narodowych Siłach Zbrojnych pt. „Jedną nogą w grobie”.