RADZYŃSKI WKŁAD W KONSTYTUCJĘ

w 1791 roku, była pierwszą w Europie i drugą na świecie oraz to, że była przejawem wielkiej myśli Polaków, którzy podjęli wysiłek prowadzący do zreformowania i ratowania Rzeczypospolitej przed agresywnymi sąsiadami. Niewiele osób jednak wie, że uchwalenie Konstytucji 3 maja dla mieszkańców południowego Podlasia, a zwłaszcza dla mieszkańców Radzynia Podlaskiego, powinno mieć wymiar szczególny. Poważny wkład w powstanie Konstytucji miał bowiem Ignacy Potocki, ówczesny właściciel radzyńskiego pałacu, który najprawdopodobniej pracował nad jej powstaniem właśnie w Radzyniu Podlaskim. Jak wyjaśnia lokalny historyk Józef Korulczyk choć na potwierdzenie tej informacji brakuje jednoznacznych dowodów, tym niemniej szereg przesłanek i dowodów pośrednich wskazuje, że tak najprawdopodobniej było. – Faktycznie, spotkałem się z szeregiem wskazówek uznających tego typu informacje, które choć niepotwierdzone twardymi dowodami i dokumentami, są jednak bardzo prawdopodobne. Wielu badaczy przypuszcza, że taka sytuacja – prace Ignacego Potockiego nad Konstytucją w Radzyniu Podlaskim – faktycznie miała miejsce. Świadczą o tym, m.in., pewne zapiski, czas pisania Konstytucji i czynny udział Ignacego Potockiego w jej tworzeniu. Bezsporne i niepodlegające wątpliwościom są dwa fakty – to, że Ignacy Potocki był współtwórcą Konstytucji oraz to, że w czasie, kiedy Konstytucja powstawała, Ignacy Potocki przebywał nieomal non stop właśnie w Radzyniu Podlaskim – pointuje Józef Korulczyk. Słowa podlaskiego historyka potwierdza Joanna Kowalik z Archiwum Państwowego w Radzyniu. – Nie natrafi ono na twarde dokumenty, które potwierdziiłyby fakt powstania Konstytucji w Radzyniu Podlaskim, niemniej różne pozycje historyczne i analiza faktów wskazują, że tak najprawdopodobniej było. O tym m.in. traktuje książka dr Stanisława Jarmuła „Szkice z dziejów Radzynia Podlaskiego i byłego powiatu radzyńskiego”, w której autor wskazuje szereg poszlak potwierdzających „radzyński wkład” w trzeciomajową Konstytucję. – Radzyń i sam pałac w trakcie tworzenia Konstytucji były własnością Potockich, a w tamtym właśnie czasie, gdy Konstytucja powstawała, Ignacy Potocki mieszkał i pracował w Radzyniu. – Mieszkali tu najprawdopodobniej dlatego, ponieważ do Warszawy było niedaleko, a praca nad Konstytucją wymuszała utrzymywanie tego faktu w tajemnicy. Tutaj mieli idealne warunki do pracy, na uboczu, a jednak blisko serca kraju, dysponując przy tym dostępem do wielu pozycji książkowych, bo w radzyńskim pałacu mieściła się wspaniała biblioteka, jej zbiory były przebogate – mówi Joanna Kowalik. Wiele zatem przemawia za tym, że nasze niewielkie podlaskie miasto odegrało na przestrzeni wieków wielką i jakże ważną dla Polski rolę – rolę, o której dziś tak niewielu już pamięta.