Tradycje i zwyczaje nie tylko andrzejkowe

Ostatnia, czwarta świeca, jest symbolem nauczania proroków zapowiadających królestwo pokoju i sprawiedliwości. Adwent jest też czasem wybaczenia i pojednania, by przy wigilijnym stole nikt nie był sam.

Andrzejkowe tradycje…

Znaczenie najbardziej znanych symboli z wosku:
Anioł – dobra nowina
Brama lub drzwi – bliskie szczęście
Bryłka wosku w kształcie czapki – kłopoty
Drzewo – dobry los
Harfa – zgoda lub powodzenie w miłości
Dzban – zdrowie
Owoce – dobrobyt

Zanim nastąpi ten szczególny okres przed nami zabawy i wróżby andrzejkowe. Nie jest do końca wiadome pochodzenie andrzejkowego zwyczaju. Od wieków trwa spór między badaczami. Jedni twierdzą, że źródeł Andrzejek należy szukać w starożytnej Grecji. Inni zaś uważają, że jest to zwyczaj niemiecki, a święty Andrzej odziedziczył swoją magiczna moc po bogu Freyu. Pierwsze polskie wzmianki o wieczorze wróżb w wigilię świętego Andrzeja możemy odnaleźć w „Komedii Justyna i Konstancyjej” Marcina Bielskiego z 1557 roku.

i Katarzynki

W przeddzień dnia św. Andrzeja – 29 listopada wróżą sobie dziewczęta. Mało kto wie, że istnieje męski odpowiednik Andrzejek, a mianowicie Katarzynki, obchodzone w nocy z 24 na 25 listopada. W tradycji ludowej Św. Katarzyna i św. Andrzej uznawani są za patronów małżeństwa. Dawniej dziewczęta na Podlasiu, aby we śnie zobaczyć przyszłego męża, cały dzień pościły, a wieczorem zjadały tylko słonego śledzia. Musiały również zmówić dziewięć pacierzy stojąc, dziewięć klęcząc, dziewięć siedząc. Kładły się spać z męskimi spodniami pod poduszką i wałkiem do maglowania u boku. Słuchały, skąd zaszczeka pies, by przewidzieć, z której strony nadejdzie oblubieniec. Panny rzucały psu kulki z ciasta oznaczające wybranych chłopców i czekały, którą zje pierwszą. Młodzieńcy ucinali gałązki wiśni i wsadzali do ziemi. Zakwitniecie gałązki przed Nowym Rokiem było oznaką szczęśliwego ożenku.

Andrzejkowe wróżby

Najbardziej znanym do dziś sposobem wróżenia jest lanie wosku na wodę i odczytywanie kształtu z zastygłej formy. Dziewczęta ustawiają też buty jeden za drugim, od ściany do progu, by dowiedzieć się, która pierwsza wyjdzie za mąż. Powszechną wróżbą jest „puszczanie” na wodę dwóch zapalonych świeczek, których zetknięcie ma oznaczać rychłe zamążpójście. Swoją przyszłość możemy również odczytać z różnych drobiazgów schowanych pod talerzem. Wyciągnięcie rośliny oznacza staropanieństwo, różańca-wstąpienie do klasztoru, obrączki lub pierścionka-zamążpójście, pieniądze-bogactwo, chleb-biedę, a ziemia- śmierć. Dawniej Andrzejki i Katarzynki traktowane były bardzo poważnie. Przykładano dużą wagę do wróżb i obyczajów. Obecne Andrzejki to przede wszystkim doskonała okazja do spotkania się ze znajomymi i spędzenia razem czasu. Wróżby zaś przekształciły się w niezobowiązującą zabawę, uatrakcyjniającą andrzejkowy wieczór. Informacje dotycząc tradycji Andrzejek pochodzą z książek: Obyczaje w Polsce. Od średniowiecza do czasów współczesnych pod redakcją Andrzeja Chwalby i Hanny Szymanderskiej, Polskie tradycje świąteczne.