Zainteresowania bialczan historią rodu Radziwiłłów, a tym samym historią miasta nad Krzną rozbudził dr Jerzy Flisiński, były dyrektor I LO im. J. I. Kraszewskiego w Białej Podlaskiej oraz dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej. W ubiegłym roku zaprezentował on wykłady poświęcone 16 żonom Radziwiłłów, właścicieli Białej Podlaskiej: od księżnej Elżbiety Eufemii Radziwiłł z domu Wiśniowieckiej, żony księcia Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła „Sierotki” po księżną Teofilę Radziwiłłową z Morawskich, żonę księcia Dominika Hieronima Radziwiłła, ostatniego pana na Białej, zmarłego z ran odniesionych w 1813 r. w bitwie pod Hanau.
Nieśwież na liście światowego dziedzictwa UNESCO
Białą Podlaskę i Nieśwież łączy wspólny mianownik – ród Radziwiłłów. Dlatego też tak ogromnym zainteresowaniem cieszyła się prelekcja „Nieśwież – rodowe gniazdo bialskich Radziwiłłów” zaprezentowana w miniony czwartek przez Witalija Biedrzyc kiego, pracownika zamkowego muzeum w Nieświeżu na Białorusi.
Prelegent przedstawił historię tego rodu i dwóch jego rezydencji: zamku w Nieświeżu i zamku w Białej Podlaskiej. Zamek w Nieświeżu wybudowano w latach 1582-1604 na ruinach dawniejszych fortyfikacji na zlecenie Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła, zwanego Sierotką. Liczne przebudowy, które miały miejsce w późniejszych latach spowodowały, że zamek łączy cechy architektury renesansowej, barokowej, klasycystycznej i neogotyckiej. Jego największy rozkwit przypadł w okresie Radziwiłłów „Rybeńki” i „Panie Kochanku”. Przechowywano tu archiwum Wielkiego Księstwa Litewskiego. W drugiej poł. XVIII w. biblioteka zamkowa posiadała największy księgozbiór prywatny na ziemiach Rzeczypospolitej, liczący ponad 20 000 woluminów. W galerii obrazów znajdowało się ponad 980 dzieła. W zamku zgromadzone były także m.in. unikatowe kolekcje broni i numizmatów. Radziwiłłowie mieszkali w zamku do 1939 r. Po II wojnie światowej w mieściło się tam sanatorium. W 1994 r. zespół zamkowy został uznany przez władze białoruskie za narodowy pomnik historii i kultury, w 1997 r. rozpoczęto restaurację zamku. W 2001 r. zespół zamkowy został przekazany Narodowemu Muzeum-Rezerwatowi Historyczno-Kulturalnemu Nieśwież, a w 2005 r. trafi ł on na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Od 2012 r. udostępniony jest on zwiedzającym. Pałac w Białej Podlaskiej został wzniesiony na wzór nieświeskiego. Budowę zespołu rozpoczął w 1633 roku książę Aleksander Ludwik Radziwiłł, który pięć lat wcześniej powołał Akademię Bialską.
Najazd ”niemieckich turystów”
Kolekcjonowane przez pokolenia zbiory dziel sztuki, archiwa i zasoby biblioteki pałacowej zostały zrabowane podczas niemieckiej okupacji. Jak podkreślał Witalij Biedrzycki, do dziś muzeum nie odzyskało cennych zbiorów. Gdzie są – nie wiadomo. – „Niemieccy turyści” nie tylko rozkradli zbiory, ale również pod koniec okupacji zaminowali obiekt, żeby wysadzić go w powietrze, do czego – na szczęście – nie doszło. Straty dotyczyły nie tylko dóbr materialnych. Podczas wojny życie straciła aż połowa mieszkańców Nieświeża. Obecnie w muzeum odbywają się koncerty muzyki klasycznej, wystawy, okolicznościowe uroczystości i spotkania. Działa tutaj również teatr im. Urszuli Radziwiłłowej, XVIII – wiecznej dramatopisarki i założycielki teatru w Nieświeżu
