Zespół działa od 1969 roku, przy Gminnym Ośrodku Kultury w Janowie Podlaskim. Założycielką, kierownikiem artystycznym, a zarazem sercem i motorem tego zespołu jest Maria Ochnik. – Od najmłodszych lat byłam otoczona folklorem. W naszej wsi kobiety śpiewały podczas pracy w domu i w polu. Wszystkie uroczystość i święta posiadały bogatą oprawę – wspomina pani Maria. Wówczas obrzędy i zwyczaje towarzyszyły ludziom niemalże w każdym przejawie działalności. Zaręczyny, wesele, poród, połóg, odwiedziny dziecka, chrzciny nie mogły przebiegać inaczej niż nakazywała tradycja. Rytuał towarzyszył przygotowaniom do świąt, ale i takich uroczystości jak sobótka i dożynki. Zwyczaje i pieśni stanowiły nieodłączny element pieczenia ciast, kiszenia kapusty czy przędzenia lnu.

To, co nasze – podlaskie
Ten dorobek pokoleń postanowiło zachować Koło Gospodyń Wiejskich w Jakówkach. To tam narodził się pomysł utworzenia Zespołu Śpiewaczo-Obrzędowego. – Zaczęłyśmy spisywać zapamiętane pieśni i scenariusze obrzędów. Korzystałyśmy również z wiedzy i doświadczeń seniorek – opowiada pani Maria. Zespół w pieśniach dożynkowych, weselnych, sobótkowych i okolicznościowych prezentuje gwarę i melodie naszej ziemi. W widowiskach obrzędowych takich jak Odwiedziny, Krakowiaki, Święte wieczory prezentuje piękno strojów ludowych własnoręcznie utkanych, misterne rekwizyty wykonane według dawnych
technik. – W tym roku wystąpiłyśmy z premierą „Janowskich wierzeń” przedstawiających zwyczaje poprzedzające święto związane ze św. Janem – mówi kierowniczka zespołu.

Uznanie publiczności i znawców
Swoją działalność panie traktowały początkowo jako sposób spędzania wolnego czasu, szybko jednak zespół zaczął otrzymywać zaproszenia na rożnego typu uroczystości, konkursy i festiwale sztuki ludowej. – Nasze występy zyskiwały przychylność w oczach jurorów konkursu i były gorąco przyjmowane przez publiczność – mówi z zadowoleniem pani Maria. Panie z Jakówek oczarowały również profesjonalistów wysokim poziomem artystycznym, oryginalnością strojów, gwarą, niestylizowanymi melodiami oraz scenografią. Zostały zaproszone na scenę warszawskiego Teatru Polskiego, gdzie w trakcie Festiwalu Teatrów Wiejskich przedstawiły obrzęd „Andrzejki”. Zespół został wpisany do oficjalnego rejestru uznanych polskich zespołów śpiewaczo – obrzędowych. Warto dodać, że artystki z Jakówek prezentują unikatowy repertuar pieśni w języku chachłackim, którego ślady pozostały jedynie w folklorze wschodnich kresów. Dlatego też ich działalnością zainteresowali się badacze kultury ludowej z Lublina i Warszawy. 45 lat na scenie Liderka zespołu Maria Ochnik zgromadziła setki dyplomów, statuetek, zdjęć i pamiątek z wojaży i występów. W tym bogatym zbiorze znajdują się m.in. I nagroda zdobyta w Mielniku za pieśni tradycyjnie towarzyszące wypiekowi korowaja weselnego, nagrodę Baszty w kategorii zespołów śpiewaczych w Kazimierzu nad Wisłą oraz najwyższe wyróżnienie dla twórców ludowych Nagrodę im. Oskara Kolberga. – Nasz pieśni i obrzędy zostały nie tylko zapisane, ale i utrwalone na taśmach. To pozostanie potomnym, gdyż starzejemy się i nie mamy komu przekazać naszego dorobku. Wieś wyludnia się, brakuje ludzi młodych, którzy kultywowaliby nasze tradycje i zwyczaje – mówi ze smutkiem pani Maria.

Agnieszka Lubaszewska