70 lat temu na stacji Szaniawy – Poniaty ok. 50-osobowy oddział AK – WiN por. „Kurzawy” Tadeusza Marczuka zatrzymał Mitropę: wojskowo-dyplomatyczny pociąg Moskwa – Warszawa – Berlin. Polacy bez jednego strzału rozbroili i rozmundurowali ponad 200 Sowietów, w tym 5 generałów. Była to chyba najbardziej spektakularna akcja polskich żołnierzy walczących z drugim okupantem po 1945 r. Dlatego oddział WiN został rozbity już trzy dni później, w bitwie pod Kiełbaskami przez ogromne siły NKWD, KBW, UB i MO ściągnięte w tym celu z całego Podlasia.

Międzyrzec Podlaski

Główną uroczystość w Szaniawach poprzedziło odsłonięcie tablicy na budynku dworca PKP w Międzyrzecu, upamiętniającej działalność konspiracyjną młodzieży z organizacji „ZEW” (Związek Ewolucjonistów Wolności) w latach 1951-1952. Konspiratorzy z międzyrzeckich szkół planowali m.in. akcję na sowiecki pociąg „Mitropa”. W lipcu 1952 roku ponad 30 z nich zostało aresztowanych i oskarżonych o usiłowanie zmiany ustroju PRL przemocą.

Członkowie ZEW byli sądzeni przed wojskowym Sądem Rejonowym w Lublinie. Najwyższy wyrok fot. nadesłane 2 października w parku przed Pałacem Potockich odbyła się rekonstrukcja Chrztu Polski orzekł sąd na 9 lat więzienia. Pamiątkową tablicę ufundował poseł Marcin Duszek, a kilku żyjących konspiratorów z ZEW-u odsłoniło okolicznościową tablicę.

– Patrząc na tamtych młodych ludzi trzeba żebyśmy i my uczyli się miłości Boga i Ojczyzny, a tę miłość łączy honor – powiedział w homilii podczas mszy św. w kościele św. Piotra i Pawła ks. dziekan Stanisław Chodźko. Wielu uczestników międzyrzeckiej uroczystości wybrało się po niej do Szaniaw.

Szaniawy

Po mszy św. w miejscowym kościele parafialnym p.w. MB Nieustającej Pomocy uczestnicy uroczystości w asyście Orkiestry Reprezentacyjnej Wojska Polskiego z Siedlec udali pod pomnik, usytuowany obok przystanku PKP, dzięki czemu wielu podróżnych będzie mogło podziwiać niezwykły monument.

Pomnik Pamięci Żołnierzy AK-WIN Obwodu Łuków i Radzyń Podlaski biorących udział w Akcji Mitropa zaprojektował arch. Jan Raniszewski z Gdańska. To dzieło wyjątkowe w naszym regionie. Na planie koła o średnicy ok. 20 metrów stoi 20 betonowych płyt, w których są wycięte sylwetki żołnierzy. W środku z inicjatywy ks. proboszcza Jana Grzesiaka ustawiono wysoki krzyż projektu arch. Andrzeja Bakiera z Siedlec, którego fundatorem był Stanisław Przesmycki.

Wewnątrz metalowego znaku Męki Pańskiej umieszczono mniejszy, drewniany krzyż z czasów walk oddziałów WiN. O brawurowej akcji i heroizmie żołnierzy przypomina pamiątkowa płyta. Działkę pod pomnik zakupiła gmina Trzebieszów.

– Podjęliśmy działania pozyskania środków finansowych. Zwróciliśmy się do przedsiębiorców. Dzięki temu mogliśmy wybudować ten pomnik, który upamiętnia Akcję Mitropa, a jednocześnie wszystkich Żołnierzy Niezłomnych – powiedział Andrzej Nurzyński, przewodniczący Społecznego Komitetu Budowy Pomnika.

Uroczystego odsłonięcia „Panteonu Żołnierzy WiN” dokonali wójt Mirosław Szekalis oraz Konstanty Strus z Siedlec, strategiczny sponsor monumentu, który wraz z grupą kolarzy na uroczystość przyjechał rowerem z Kiełbasek, inaugurując w ten sposób pierwszy rajd śladami oddziału.