Prelekcję połączoną z wyświetleniem filmu poprowadziła mgr Dorota Walczak – doktorantka Uniwersytetu Warszawskiego, magister w dziedzinie historii, historii sztuki i fi lologii rosyjskiej. W pracy naukowa koncentruje się na ikonach rosyjskich XIX – XX w. Od 2015 r. przygotowuje pod kierunkiem dr hab. Aleksandry Sulikowskiej-Bełczewskiej pracę doktorską poświęconą działalności założonego w 1901 r. Komitetu Troski o Rosyjskim Malarstwie Ikonowym.

Od roku 988, czyli od przyjęcia chrztu Ruś zawierzyła świętemu Mikołajowi, biskupowi z Miry. Był patronem żołnierzy, kupców, marynarzy, panien na wydaniu, więźniów oraz opiekunem ludzi ubogich. O łaski i wstawiennictwo tego świętego zabiegali wszyscy wierni. Żeglarze dzięki jego wstawiennictwu otrzymywali uciszenie sztormu, chorzy dar uzdrowienia, panny na wydaniu szybko zyskiwały mężów, a podróżni unikali niebezpieczeństw Obronił miast Możajsk, w obwodzie moskiewskim. Gdy nacierał wróg ukazał się nad miastem z mieczem w dłoni, widok spowodował, iż najeźdźca uciekł w popłochu.

Kult świętego Mikołaja upowszechniał się, nie tylko we wschodniej Europie ale również w zachodniej jej części, a w szczególności w Grecji, Italii i Niemczech. O jego łaski zabiegali prawosławni i katolicy.

Powstało wiele legend, które opowiadały o cudach, jakich doświadczyli ludzie zwracający się bezpośrednio do św. Mikołaja lub modlący się przed jego ikoną. Wiele miast wzniosło świątynie pod wezwaniem św. Mikołaja. Inne z kolei świątynie zostały przyozdobione mozaikami, przedstawiającymi postać świętego, sceny z jego życie i działalność. Powstała niezliczona ilość ikon, w szczególności w XII w., poświęconych temu wyjątkowemu świętemu.

– Początkowo ikony przedstawiały starca z brodą, z charakterystycznym wysokim czołem, przenikliwym i mądrym spojrzeniem, ubranego w skromne biskupie szaty. W jednej dłoni święty trzymał Ewangelię, a drugą wznosił do błogosławieństwa – wyjaśniała prelegentka Dorota Walczak.

Z czasem szaty świętego i nakrycie głowy były bardziej bogate, na wzór ówczesnych zwierzchników kościoła prawosławnego.

Najsłynniejsze zabytkowe ikony św. Mikołaja znajdują się w prestiżowych rosyjskich muzeach, np. w Państwowej Galerii Trietiakowskiej.

Mimo, że rzeźby nie są wskazane w ikonografii wschodniej, figury św. Mikołaja rzeźbiono w drewnie. Najsłynniejsza z nich to Święty Mikołaj Możajski – obrońca miasta. Figura w jednej dłoni dzierży miecz a w drugiej makietę miasta. Kilka podobnych figur znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie. W ubiegłym roku relikwie świętego przemierzyły Rosję, odwiedziły Moskwę, gdzie tłumnie przybyli wierni oraz najwyższe władze państwa i miasta.

Na całym świecie zaś św. Mikołaj w postaci starca z brodą zapowiada święta, podąża z workiem prezentów do grzecznych dzieci i dobrych ludzi. Najsłynniejszy koncern Coca – Cola podczas świąt sprzedaje swoje napoje opatrzone sylwetką św. Mikołaja – emanacji dobra od wielu wieków. Legendy i tradycje z nim związane pozostaną na zawsze żywe.